Άλλο Αλβανοί και άλλο Αρβανίτες

Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας,
πολιτικός επιστήμονας

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» στις 6 Νοεμβρίου 2016

Ο αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα κατασκευάζει τη δική του ιστορία προωθώντας τις επιδιώξεις του αλβανικού εθνικισμού. Δήλωσε προσφάτως ότι επί Τουρκοκρατίας στη μικρή -τότε- Αθήνα κατοικούσαν Αλβανοί. Γίνεται σύγχυση με τους Αρβανίτες, τους αρβανιτόφωνους Έλληνες. Άλλοι όμως ήσαν οι Αλβανοί και άλλοι οι Αρβανίτες. Υπάρχει μεγάλη διαφορά. Και εξηγούμεθα:

Ο Μάρκος Μπότσαρης, στη μνήμη του οποίου ασεβούν πολλοί, ήταν Έλλην αρβανιτόφωνος, όπως όλοι οι Σουλιώτες. Η ελληνική του συνείδηση φαίνεται και από την περίφημη φράση που είπε όταν πρωτοπάτησε στα Επτάνησα: “Ο Έλλην δεν μπορεί να αισθάνεται ελεύθερος εκεί όπου κυματίζει η βρετανική σημαία”. Το δε λεξικό που έγραψε ήταν “της αρβανίτικης -όχι αλβανικής- και ρωμαίικης απλής” (νεοελληνικής). Άλλωστε δεν θα μπορούσε να έχει αλβανική εθνική συνείδηση, διότι τέτοια συνείδηση εμφανίζεται μόλις το 1878 με τη Λίγκα της Πριζρένης-Κοσσυφοπεδίου και μάλιστα ως τεχνητό κατασκεύασμα από ξένες δυνάμεις και θρησκευτικές προπαγάνδες. Κατά την Τουρκοκρατία δεν υπήρχε έθνος Αλβανών. Οι κάτοικοι της σημερινής Αλβανίας διακρίνονταν με κριτήριο τη θρησκεία τους. Οι ορθόδοξοι ήσαν Ρωμιοί, εντεταγμένοι στο ίδιο γένος με τους υπόλοιπους Έλληνες. Οι μουσουλμάνοι ένιωθαν Τούρκοι, εξ ου και ο όρος Τουρκαλβανοί. Αν μιλούμε για αλβανική συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση, δεν πρέπει να αναφερόμαστε στους Μποτσαραίους, την Μπουμπουλίνα και τους Κουντουριώτηδες, αλλά στους Τουρκαλβανούς, που χρησιμοποιήθηκαν από την άλλη πλευρά ως σφαγείς των Ελλήνων.

Οι βυζαντινοί πρόγονοί μας δεν ανέφεραν Αλβανούς στη Βαλκανική. Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος ονομάζει Αλβανούς μια φυλή του… Καυκάσου. Ο Γεώργιος Καστριώτης-Σκεντέρμπεης (15ος αι.), που θεωρείται εθνικός ήρωας των σημερινών Αλβανών, ονόμαζε εαυτόν ορθόδοξο Ηπειρώτη. Σε έγγραφα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, στα τέλη του 15ου αιώνα, η λέξη Αλβανοί ερμηνεύεται “Έλληνες από την Ήπειρο και την Πελοπόννησο” χωρίς να αμφισβητείται η ελληνική συνείδησή τους.

Η αλβανική εθνική συνείδηση είναι αναμφισβήτητα ξενόφερτο κατασκεύασμα, όπως αποδεικνύουν και μαρτυρίες των ίδιων των ενδιαφερόμενων, τις οποίες κατέγραψε ο σύγχρονός μας διαπρεπής βαλκανιολόγος Αχιλλεύς Λαζάρου. Όταν η Ιταλία και η Αυστροουγγαρία -για δικούς τους λόγους- προσπαθούσαν να κατασκευάσουν αλβανικό κράτος ώστε να ελέγχουν την είσοδο της Αδριατικής, οι Τουρκαλβανοί ύψωναν στο Δυρράχιο την οθωμανική σημαία! Προτιμούσαν την τουρκική παρά την άγνωστη σ’ αυτούς αλβανική εθνική συνείδηση. Άλλωστε και στους Βαλκανικούς πολέμους οι μουσουλμάνοι της Αλβανίας πολέμησαν και μάλιστα δυναμικά στις τάξεις του οθωμανικού στρατού. Μετά το 1908 πολλά από τα μέλη του νεοτουρκικού κομιτάτου, το οποίο σχεδίασε και ξεκίνησε τον διωγμό των Ελλήνων, ήσαν Τουρκαλβανοί.

Η λέξη Αλβανία σημαίνει Λευκή Χώρα, από το λατινικό άλμπα = λευκή. Είναι όρος με γεωγραφική και όχι εθνολογική σημασία. Ο όρος Αρβανίτης, που αφορά τους Σουλιώτες, τους Υδραίους, τους Σπετσιώτες και πολλούς κατοίκους της Αττικής, προέρχεται από τελείως διαφορετική ρίζα. Συγκεκριμένα από τη λέξη Άρβανον, τοπωνύμιο της Βορείου Ηπείρου, που το βρίσκουμε ήδη από τον 11ο αιώνα στα κείμενα της Άννας Κομνηνής. Από το Άρβανον, δηλαδή από ελληνοκατοικημένη βόρεια περιοχή της Ηπείρου, κατέβηκαν σε πόλεις και νησιά της Νότιας Ελλάδας ελληνικοί πληθυσμοί που μιλούσαν τα αρβανίτικα. Δηλαδή μια διάλεκτο ανάμικτη με αρχαία ελληνικά, λατινικά, τουρκικά και εντόπια βαλκανικά γλωσσικά στοιχεία (βλέπε σχετικά το βιβλίο του Κώστα Καραστάθη “Έλληνες από το Άρβανον”, εκδ. Άθως, Αθήνα 2014).

Οι αρβανιτόφωνοι Έλληνες ουδέποτε είχαν διαφορετική συνείδηση από τους υπόλοιπους Έλληνες. Παρεμφερές παράδειγμα μας δίδουν οι σλαβόφωνοι μακεδονομάχοι Κώττας, Κύρου, Νταλίπης κ.ά., οι οποίοι πολέμησαν υπέρ της Ελλάδας κατά των βούλγαρων κομιτατζήδων. Καθώς και οι τουρκόφωνοι ορθόδοξοι της Καππαδοκίας, που κράτησαν μέσω της εκκλησίας την ελληνικότητά τους, αν και έχασαν την ελληνική γλώσσα. Οι δίγλωσσοι Έλληνες, αρβανιτόφωνοι, βλαχόφωνοι, σλαβόφωνοι κτλ., μας προσφέρουν χαρακτηριστικές αποδείξεις ότι στα Βαλκάνια κατά τους τελευταίους τουλάχιστον πέντε αιώνες η ορθόδοξη πίστη -και γενικότερα η θρησκεία- διαμορφώνει την εθνική συνείδηση πολύ περισσότερο και από το γλωσσικό ιδίωμα.

Η σύγχυση μεταξύ των λέξεων Αλβανός και Αρβανίτης δημιουργείται μόνο στην ελληνική γλώσσα, διότι οι δύο όροι φαίνονται να μοιάζουν ηχητικά. Η ομοιότητα είναι μόνο επιφανειακή. Στην ουσία διαφέρουν κατά πολύ. Άλλωστε οι ίδιοι οι Αλβανοί αποκαλούν εαυτούς Σκιπετάρ και τη χώρα τους Σκιπερία = χώρα των αετών. Τι κοινό μπορούν να έχουν ένας Σκιπετάρ και ένας έλληνας αρβανιτόφωνος; Ίσως ο ένας να μπορεί να καταλαβαίνει κάποιες λέξεις από τον άλλο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είχαν ή έχουν την ίδια εθνική συνείδηση. Μην ξεχνούμε ότι Σέρβοι, Κροάτες και Βοσνιομουσουλμάνοι μιλούν ακριβώς την ίδια γλώσσα, παρά ταύτα συγκρούστηκαν προ 20 ετών μεταξύ τους με οδυνηρές συνέπειες.

Αρβανιτόφωνοι Έλληνες, λοιπόν, και όχι Αλβανοί κατοικούσαν στην Αθήνα και γενικότερα στην Αττική επί Τουρκοκρατίας. Αντί να διαστρεβλώνει την ιστορία ο αλβανός πρωθυπουργός, ας δει κατάματα την αλήθεια. Ότι δηλαδή συνέβαινε το αντίθετο. Δεν υπήρχαν Αλβανοί στην Ελλάδα, αλλά Έλληνες με ελληνικά σχολεία στα εδάφη του σημερινού αλβανικού κράτους. Ας μάθει για τη Μοσχόπολη του 18ου αιώνα, η οποία ήταν η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ηπείρου, με ακαδημίες ελληνικών σπουδών και ελληνικά τυπογραφεία. Ας μάθει ότι την κατέστρεψαν οι Τουρκαλβανοί και κατάντησε σήμερα να είναι ένα μικρό χωριό βλαχόφωνων Ελλήνων κοντά στην Κορυτσά, με το όνομα Βοσκοπόγιε.

Είναι καθήκον του ελληνικού κράτους και των ελλήνων επιστημόνων να προβάλλουν την ελληνορθόδοξη κληρονομιά της Βορείου Ηπείρου. Στις ανιστόρητες προπαγάνδες απαντούμε με ιστορικά τεκμήρια.